Ból biodra to sygnał, że staw ten wymaga dokładnej diagnostyki. Co ważne, dysfunkcje bioder nie powinny być kojarzone jako dolegliwość, która dotyka tylko osoby starsze. Są one częste zwłaszcza u nastolatek i osób uprawiających sport, ale zdarzają się też u dzieci. Co może być przyczyną bólu biodra w każdej z tych grup pacjentów i jak wygląda aktualnie leczenie takich problemów? Zachęcamy do lektury!

Rodzaje dysfunkcji stawów biodrowych

Dolegliwości bioder mogą mieć różne przyczyny. Niektóre są wrodzone, inne nabyte.

1. U najmłodszych (noworodków i niemowląt) są to najczęściej:

• wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego

• dysplazja stawu biodrowego

2. U dziewcząt kilkunastoletnich i młodych osób dorosłych (zwłaszcza kobiet) spotyka się:

• biodro trzaskające – jest to konflikt między tkankami miękkimi a elementami kostnymi, skutkujący występowaniem charakterystycznego odczucia przeskakiwania i trzaskania podczas ruchu; jedną z jego przyczyn jest okres szybkiego wzrostu, ale też hormony, które powodują nadmierną wiotkość tkanek miękkich i intensywne trenowanie niektórych dyscyplin sportowych

3. U dorosłych (zwłaszcza powyżej 50 roku życia) i w grupie seniorów rozpoznawane są:

• choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego – jest to schorzenie dotykające zwłaszcza seniorów lub osób bardzo obciążających stawy biodrowe, np. przez pracę związaną z dźwiganiem;

• złamanie szyjki kości udowej (powiązane także ze współwystępującą osteoporozą).

Ponadto, w każdej grupie wiekowej zdarzają się urazy stawu biodrowego, takie jak np. zwichnięcie.

Jak objawiają się dysfunkcje stawów biodrowych?

Objawy, które mogą wskazywać na najczęstszą przyczynę bólu bioder u dorosłych, w tym zwłaszcza seniorów – chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego, to m.in.:

• ból – nasilający się zwykle w czasie ruchu, a następnie występujący nawet podczas odpoczynku, czasem uniemożliwiający położenie się na boku

• trzeszczenie w stawie biodrowym

• ograniczenie ruchomości w biodrze ze sztywnością stawu

• niestabilność biodra – zwłaszcza u osób, u których doszło do osłabienia mięśni stabilizujących staw

• chód utykający.

Objawy mogące wskazywać na biodro trzaskające to:

• słyszalne trzaski w okolicy biodra, które lekarz lub fizjoterapeuta może zaobserwować także podczas specjalnych testów

• wrażenie przeskakiwania pasma mięśniowego w okolicy biodra

• uczucie niestabilności stawu biodrowego

• ból biodra (należy go różnicować z dolegliwościami od strony odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa).

Ból stawu biodrowego – fizjoterapia

Rehabilitacja w problemach ze stawami biodrowymi zależy od rodzaju dysfunkcji, wieku pacjenta i innych współistniejących problemów zdrowotnych. U części osób postępowanie rehabilitacyjne ma za zadanie przygotować wszystkie układy do operacji biodra (np. do wszczepienia endoprotezy). U innych pacjentów fizjoterapeuci pracują nad powrotem funkcji stawu i całego organizmu do formy po zabiegu. W przypadku leczenia zachowawczego dolegliwości biodra najważniejszą rolę odgrywają:

1. Ćwiczenia

• u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową biodra lub po zabiegu endoprotezoplastyki: ćwiczenia w odciążeniu, czynno-bierne, ćwiczenia z zastosowaniem specjalnych szyn, a następnie, na kolejnych etapach usprawniania: gimnastyka w wodzie, ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia wzmacniające stabilizację stawu biodrowego (rodzaj ćwiczeń zaleconych przez fizjoterapeutę może się różnić w zależności od chorób towarzyszących, np. jaskry i schorzeń kardiologicznych).

• u osób z biodrem trzaskającym: ćwiczenia rozciągające, ćwiczenia wzmacniające stabilizację biodra, tułowia i całej miednicy

2. Terapia manualna

3. Kinesiotaping (zastosowanie specjalnych plastrów)

4. Fizykoterapia (elektroterapia, laseroterapia, krioterapia)

5. Leczenie uzdrowiskowe (stosowane zwykle u pacjentów z koksartrozą – czyli chorobą zwyrodnieniową biodra oraz po zabiegu endoprotezoplastyki stawu biodrowego).

W każdym przypadku fizjoterapeuta ocenia także stereotyp chodu, stan innych stawów, ustawienie miednicy i kręgosłupa. Na tej podstawie może dobrać elementy terapii takie jak korekcja wzorca chodu, a także praca nad innymi obszarami poza stawem biodrowym. Indywidualne podejście terapeutyczne pozwala także dopasować zaopatrzenie ortopedyczne, jeżeli jest ono konieczne.

W przypadku stawu biodrowego jedną z form zaopatrzenia ortopedycznego jest stabilizator. Jest on zwykle zalecany przez lekarza ortopedę u pacjentów po zabiegach w obrębie biodra, a także u osób ze znaczną niestabilnością stawu. Należy pamiętać, aby zakładać swoją ortezę dokładnie do takich czynności, jakie wskazał specjalista i na tyle godzin, jak zostało to zalecone przez lekarza lub fizjoterapeutę.

Innym rodzajem pomocy ortopedycznych stosowanych u osób z poważnymi problemami ze stawem biodrowym są kule lub balkoniki. Używane są po zabiegach operacyjnych biodra, ale też przy zaostrzeniu objawów choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego. Fizjoterapeuci uczą prawidłowo z nich korzystać, aby w możliwie najlepszym stopniu odciążyć staw, który tego wymaga.

Dysfunkcje biodra a jakość życia – jak wykonywać codzienne czynności?

U wielu osób z dysfunkcją biodra codzienne funkcjonowanie utrudnia nie tylko ból, ale także brak możliwości pełnego zgięcia stawu biodrowego. U pacjentów po wszczepieniu endoprotezy jest ono przeciwwskazane, podobnie jak rotacja wewnętrzna i przywodzenie nogi. Jak funkcjonować w takich przypadkach?

• Należy unikać siadania na niskich fotelach, kanapach itd. (w takiej pozycji występuje większy kąt zgięcia w biodrze)

• Zamiast kąpieli w wannie wybierać należy prysznic

• W łazience najlepiej zamontować uchwyty ułatwiające wstawanie i przemieszczanie się

• Ważne są antypoślizgowe elementy na podłodze, aby zapobiec upadkom na biodro

Patrząc całościowo na leczenie osób mających problemy z biodrami, warto podkreślić współpracę ortopedy i fizjoterapeuty. Prawidłowo postawiona diagnoza i dobrze dobrana fizjoterapia to podstawa, aby poprawić codzienne funkcjonowanie pacjenta.